Osmanlı Dönemi

TARİH	HABER METNİ
11 Nisan 1873	Osmanlı İmparatorluğu’nu ziyaret eden ilk Japonlar Iwakura Misyonu Birinci Sekreteri Fukuchi Gen’ichirō (1841-1906) ve Jodō Shinshū rahibi Shimaji Mokurai (1838-1911) İstanbul’a geldi.
12 Temmuz 1875	İkili İlişkilerde İlk Adımlar Atılıyor. 　Dışişleri Bakanı Terashima Munenori(1832-1893), Japonya ile Türkiye arasında diplomatik ilişkilerin kurulması için Devlet Bakanı Sanjō Sanetomi’ye bir teklif sundu.
19 Kasım 1878	Japon korveti Seiki Istanbul’da. Kaptan (geleceğin Amirali) Inoue Yoshika Sultan 2. Abdülhamid tarafından kabul edildi. Kaptan Inoue ve yanındaki 3 kişi Mecidiye Nişanı ile taltif edildiler. Seiki, Japonya’da inşa edilen ilk modern savaş gemisidir.
12 Mart 1881	Japon Elçi Yoshida Padişahın Huzurunda. Japonya Dışişleri Bakanlığı’ndan özel yetkili elçi Yoshida Masaharu (1852 – 1921) ve yüzbaşı Furukawa Nobuyoshi (1849 – 1921) ile beraberlerindeki heyet İstanbul’u ziyaret ederek Sultan 2. Abdülhamid tarafından kabul edildiler. Heyet padişahla toplam iki görüşme yaptı. İlk görüşme 12 Mart’ta gerçekleşti. Elçi Yoshida, beş işadamı ve Japon İmparatorluk Ordusu Genelkurmay Başkanlığı’ndan bir yüzbaşının da aralarında bulunduğu yedi kişilik bir Japon heyeti Dışişleri Bakanlığının oluşturduğu İslam Bölgesi inceleme seyahati sırasında önce İran Kaçar hanedanı, ardından da Osmanlı devletini ziyaretleri sırasında çeşitli görüşmeler yapmıştır. Heyet öncelikle deniz yoluyla Basra Körfezi’ndeki Buşehr’e ulaşmış ve buradan kervan yolu ile meşakkatli bir yolculuktan sonra Tahran’a varmıştır. Reformlarıyla tanınan Şah Nasreddin’in 1831 – 1896 daveti üzerine organize edilen bu seyahat, öncelikle ticari ilişkileri başlatmak üzere Kaçar İran’ında Eylül-Aralık 1880 tarihleri arasında üç ay geçirmiş Basra Körfezi, Kafkasya ve Osmanlı başkenti İstanbul’un sınır bölgelerindeki siyasi durumu incelemiştir. Japon heyeti Mart 1881’de dönüş yolunda İstanbul’da üç hafta kalmıştır.
26 Eylül 1887	Japon Prensi KOMATSUNOMİYA Akihito ve eşi İstanbul’u ziyaret ettiler.　 Komatsunomiya çifti için düzenlenen resmi program şu şekilde gerçekleşti: : Prens ve eşi için Göksu Kasrı’nın tahsis edilmiş, limanda gemiden inişte karşılanmış, Yıldız sarayında Padişah II. Abdülhamid tarafından kabul edilmişler, Osmanlı İmparatorluğu’nun ileri gelenleri ile görüşmeler yapılmış ve onurlarına Padişah tarafından ziyafet verilmiştir. Prens ve eşinin İstanbul’da kaldıkları süre boyunca kendilerine araba ve tekne tahsis edilmiş ve şehirden ayrıldıklarında resmi bir tören ile uğurlanmışlardır. Ekselansları Prens Komatsunomiya’nın ziyareti, Osmanlı İmparatorluğu ile Japonya arasındaki resmi ilişkilerin başlangıcı olarak kabul edilir.
10 Mayıs 1888	İmparator Mutsuhito’dan (Meiji) Sultan Abdülhamid’e Büyük Krizantem Nişanı (菊花大綬章) verilmesine dair mektup . Şevketli ve kudretli, büyük dostum, Osmanlı Padişahı Abdülhamid Han Hazretleri, Halkımızdan ülkenizi ziyaret edenlere daima hoşgörü ve kolaylık gösterdiğinizi biliyoruz. Son olarak Prens Akihito ve eşine gösterdiğiniz ilgi ve huzurunuza kabul buyurmanız, bizi fazlasıyla memnun etmiştir. Bu memnuniyetimizin bir ispatı olmak üzere, yüce şahsiyetinize, Krizantem Nişanı hediye etmek arzusundayız. Kabul buyurulmasını rica ediyorum. Bu vesile ile sonsuz teşekkür ve övgülerimi sunarım. Japonya İmparatoru Mutsuhito
07 Ocak 1889	Sultan Abdülhamid tarafından İmparator Mutsuhito’ya İmparatorluk Büyük İmtiyaz Nişanı (Nişan-ı Âli İmtiyaz) verilmesine dair mektup. Japon İmparatoru tarafından Osmanlı Sultanı’na gönderilen Krizantem Nişanı’nın büyük bir memnuniyetle kabul edildiği, İmparator’un bu nazik davranışından dolayı büyük bir sevinç duyulduğu, İmparator’a teşekkür etmek ve şükranlarını sunmak için, Osmanlı Devleti’nin en muteber madalyası olan Osmanlı İmtiyaz Nişanı gönderildiği konusunda, Osmanlı Sultan II. Abdülhamid tarafından Japon İmparatoru Mutsuhito’ya yazılan mektubun müsveddesi.
21 Mayıs 1889	Ertuğrul Fırkateyni ile Japonya’ya doğru yola çıkacak subaylar görevlendirildi. Çoğunluğu Deniz Mühendis Okulu (Mekteb-i Fünun-ı Bahriye)’den olan rütbeli mürettebatın listesi: Eyüplü Miralay Hüsnü Bey　　　　　　　　　　　　　　 Hemşinli Miralay İbrahim Bey Kasımpaşalı Binbaşı Ahmed Efendi　　　　　　　　　　　　 Fenerli Mehmed Kaptan Kasımpaşalı Hüseyin oğlu Arif Efendi Kadıköylü Reşad Kaptan, İstanbullu Tevfik Kaptan Kasımpaşalı Cemal Efendi Eyüplü Mehmet Şevki Efendi Doktor Yasef Efendi Kasımpaşalı Yüzbaşı Hamdi Efendi Davudpaşalı Yüzbaşı Hulusi Efendi Yeniçeşmeli Yüzbaşı Nuri Efendi Tekirdağlı Yüzbaşı İzzet Ağa Küçükmustafapaşalı Yüzbaşı Ömer Lütfi Efendi Kasımpaşalı Üsteğmen Safvet Rıfat Efendi Beykozlu Üsteğmen Necib Efendi Sütlüceli Üsteğmen Şemseddin Efendi Kasımpaşalı Teğmen Hüseyin Tahsin Efendi Kasımpaşalı Üsteğmen Mehmed Efendi Kasımpaşalı Üsteğmen Basri Efendi Unkapanılı Üsteğmen İbrahim Şevki Efendi Yüzbaşı Mehmed Said Efendi Eyüplü Salih oğlu Yüzbaşı Arif Efendi İstanbullu Yüzbaşı Mehmed Cemal Efendi İstanbullu Hasan oğlu Yüzbaşı Hamza Ali Efendi İstanbullu Üsteğmen Sadık Efendi İstanbullu Üsteğmen Ali Rıza Efendi Küçükmustafapaşalı Üsteğmen Kadri Ahmed Efendi Kasımpaşalı Üsteğmen Kemal Efendi Şileli İmam Hafız Ali Efendi Kasımpaşalı Cerrah Şevket Efendi Çeşmeli Asteğmen Ferdi Ağa Sultanselimli Teğmen Ali Efendi Edirnekapılı Teğmen İsmail Ağa Hafız Tahsin Efendi
14 Temmuz 1889	Ertuğrul Yola Çıktı. Sultan Abdülhamid tarafından görevlendirilen Ertuğrul fırkateyni özel yetkili temsilci Osman Paşa komutası ve Kaptan Ali Bey öncülüğünde 61 rütbeli subay ve memur ile 548 er ve erbaş olmak üzere toplam 609 kişilik mürettebatı ile Istanbul’dan hareket etmiştir. Fırkateyn Port Said- Süveyş- Cidde- Aden – Mumbai- Kolombo- Singapur- Saygon- Hong Kong- Nagasaki rotasını takip ederek 7 Haziran 1889’da Yokohama limanına varmıştır.
7 Haziran 1890	Ertuğrul Yokohama Limanında.
13 Haziran 1890	Osmanlı Elçileri Japon İmparatorunun Huzuruna Çıktı. Sultan Abdülhamid’in özel yetkili elçisi Osman Paşa ve Kaptan Ali ile beraberindeki heyet İmparator Meiji tarafından kabul edilerek padişahın hediyeleri ile birlikte Osmanlı İmparatorluğu Büyük İmtiyaz Nişan’ını takdim etmişler ve kabulden sonra sarayda verilen bir akşam yemeği ile ağırlanmışlardır.
16 Eylül 1890	Ertuğrul Kushimoto açıklarında battı. Bir gün önce Yokohama’dan demir alarak dönüş yolculuğuna başlayan fırkateyn fırtına nedeniyle Kii Oshima adasının Kashinozaki kayalıklarına çarparak batmıştır. Bu elim kazada 527 denizcimiz şehit olurken 69 denizcimiz ise yakınlardaki Oshima köyünün (Kushimoto’ya bağlı) ahalisi tarafından kurtarıldılar. Yaralı denizciler daha sonra Kobe Wadamisaki’deki bir hastahaneye taşınarak bakımları yapıldı.
22 Haziran 1891	Ertuğrul Şehit ve Gazileri için Japon halkı seferber oldu. Tokyo Nichi Nichi ve Mainichi gazeteleri ülke çapında yardım kampanyası başlatarak Japon halkından bağış toplamış, toplanan parayı banka yoluyla gönderilerek Osmanlı hükümetine teslim edilmiştir. Ayrıca, Osaka Asahi Gazetesinin topladığı bağışlarla yapılan ilk Kushimoto anıtı Şubat 1891’de açıldı.
2 Ocak 1891	Japon korvetleri Kongo ve Hiei İstanbul’da. Ertuğrul mürettebatından hayatta kalan 69 kişiyi getiren iki Japon gemisi Hiei (Kaptan Tsunatsune Tanaka (1842-1903) komutasında) ve Kongō (Kaptan Sonojo Hidaka (1848-1932) komutasında) Dolmabahçe Sarayı önünde demir attılar. Gemiler 10 Şubat’a kadar İstanbul’da kaldılar ve mürettebat çeşitli etkinliklere katıldı.
7 Ocak 1891	Ertuğrul Gazileri için Japonya’dan Gelen Yardım Hakkında Karar. Yıldız Saray-ı Hümâyûnu Başkitâbet Dairesi Sûret-Hülâsa Ertuğrul Fırkateyn-i Hümâyûnu zâbıtân ve efrâdından mağrûken vefât edenlerin âileleri için Japonya ahâlisi tarafından iâne [yardım] edilen on sekiz bin dokuz yüz yedi Frank ve küsur santimi hâvi nezâret nâmına olan bir kıta çek bilimzâ olbâbda tevdi edilen ve Japonca olmasıyla tercüme edilemeyen bir kıta defterle beraber komisyon-ı mahsus riyaset-i sâniyesine gönderildiğine ve bu bâbda … Gazetesi’nin sâhibi … tarafından verilen mektup tercümesinin takdimiyle mumâileyhin üçüncü rütbeden nişân-ı zî-şân Mecidî ihsânıyla taltifi münâsip görüldüğü ifâdesine dâir Hâriciye Nezâreti’nden tezkire-i husûsiye.
Şubat 1891	İlk Ertuğrul Anıtı. Osaka Asahi gazetesinin topladığı bağışlar kullanılarak Wakayama valiliği tarafından Kashinozaki’de şehit denizcilerimizin hatırasını onurlandırmak amacıyla ilk Ertuğrul Anıtı açıldı.
Mayıs 1891	İlk Japon Müslüman. Jiji Shinpo gazetesinin topladığı bağışları getirmek için gazete tarafından görevlendirilen Shotaro Noda (1868-1904) Japon gemileriyle İstanbul’a geldi. Bağışları 2 Ocak 1891 tarihinde Sadrazam Sait Paşa ve Bahriye Nazırı Hasan Paşa’ya bizzat teslim etmiştir. Noda aynı yılın Mayıs ayında İslam dinini seçerek ilk Japon müslüman olmuş ve Abdülhalim adını almıştır. İki yıl kadar İstanbul’da ikamet eden Noda 1892 Aralık ayında ayrılmıştır.
13 Haziran 1891	Noda Shōtarō’ya Mecidi Nişanı. Resmin sahibi geçende Japonya İmpartorluğu tarafından Dersaadet’e izâm olunan kruvazör gemisiyle birlikte gelerek burada ihtiyar-ı ikâmet etmiş olan “Noda” Efendi’dir. Bu zât Japonya’nın “Çiçişimbo” ismindeki gazetesi yazarlarından olduğu halde ol vecihle İstanbul’da ikamet ve lisân-ı Osmânî’yi tahsil hakkında gösterdiği arzu üzerine bilistizan şeref-sâdır olan irade-i seniyye-i hazret-i pâdişahî iktizâ-yı âlîsince Mekteb-i Fünûn-ı Harbiye-i cenâb-ı mülûkânede kalmış ve üçüncü rütbe ve dördüncü rütbeden bir kıta Mecîdî nişânıyla dahi taltif buyurulmuştur. Müteâkiben arzû-yı vicdânîsiyle din-i mübin-i İslam’ı dahi kabul ederek Abdülhalim ismini almıştır. Resim Yanı: Japonya lisânını tahsil için mûmâileyhin refakatinde beş zâbit tayin olunduğu da âhiren evrâk-ı havadiste görülen malumâttan anlaşılmıştır. Resim Altı: Abdülhalim Noda Efendi
Haziran 1891	Mekteb-i Harbiye’de Japonca dersleri. Abdülhalim Shotaro Noda harp okulunda teğmenlere Japonca dersi vermeye başladı. 5 öğrenci ile başlayan bu dersler Noda Aralık sonunda ülkeden ayrılıncaya kadar devam etti.
1893	İlk Japonca-Türkçe Sözlük. “Mecmûa-i Lugat: Türkçe-Japonca-Fransızca”. Yazarı Mekteb-i Harbiye’de Japon lisânı tahsiline memûr piyâde Mülâzım-ı sânilerinden Mustafa Asım.
1893	Japonya Hakkında İlk Kitap. “Japonya’nın Mâzisi, Hâli, İstikbâli”. Yazarı Mehmet Zeki.
1893	İlk Japon Mağazası Nakamura Shōten Beyoğlu’nda açıldı. İlk olarak Nisan 1892’de Ertuğrul vakasının ardından topladığı bağışları iletmek üzere Istanbul’a gelen Yamada Torajiro, Kenjiro Nakamura’dan aldığı yatırım desteği ile “Nakamura Shoten” ismiyle, Japon ürünlerinin satıldığı bir mağaza kurdu. Mağaza, şimdiki İstiklal caddesi, Pera Pasajı, No:81 adresinde kurulmuştur. Daha sonra Adalar çıkmazı No.11’de kayıtlı görünen (1909) mağaza Japonya’dan ithal edilen ipek, porselen, lake eşyanın satışının dışında Osmanlı İmparatorluğu’ndan Japonya’ya tütün, tıbbi afyon, deri gibi bazı ürünlerin ihracına da aracılık etmiştir. 1897’de yatırım sahibi Kenjiro Nakamura bizzat İstanbul’a gelerek işin başına geçmiş Yamada ise yöneticiliğini üstlenmiştir. 1906 yılında Kenjiro’nun oğlu Eiichi Nakamura mağazayı devralır. Eşi ve çocuğunu İstanbul’da kaybederek Feriköy Protestan Mezarlığına defneden Eiichi’nin de I.Dünya Savaşı öncesinde Japonya’ya dönmesi üzerine mağazanın yönetimi onun yanında çalışan Çek Asıllı, sonradan müslüman olan Paskal (Rasul) Raymund’a geçmiş ve 1960’a kadar Fujiyama-Nakamura Mağazası adıyla daha çok oyuncak satan bir işletme olarak İstiklal Caddesi No: 140 adresinde ticari hayatına devam etmiştir. Dönemi bilenler İstiklal caddesinde 1980li yıllara kadar faaliyet gösteren “Japon Mağazası” adlı, ithal oyuncaklar satan bir dükkanın varlığından bahsederler.
1894	Japon Prensi Yorihito İstanbul’da. Prens Komatsunomiya Yorihito (1867-1922) Istanbul’u ziyaret ederek Sultan Abdülhamid tarafından kabul edildi. Prens Yorihito, daha önce Osmanlı’ya ziyarete gelen Prens Akihito’nun kardeşidir.
1894	Japonya Hakkında İlk Çeviri Kitap. “Japonya Seyahatnamesi”. Yazarı Piyer Loti, tercüme M. Safvet.
1900	Prens Kan’innomiya Kotohito İstanbul’da. Daha önce gelen Prens Akihito ve Yorihito’nun kardeşleri olan Kotohito (1865-1945), Sultan Abdülhamid tarafından sarayda iki kez kabul edilmiş ve üst düzey törenlerle ağırlanmıştır. Prens, daha sonraları 1904-1905 Rus-Japon savaşında görev alacak ve 1931’de İmparatorluk Ordusu Genel Kurmay Başkanlığı’na kadar yükselecekti.
8 Şubat 1904	Rus-Japon Savaşı Başladı. Sait Pertev Bey (Demirhan) başkanlığında bir heyet Japonya tarafında askeri gözlemci olarak atandı. Odessa Japonya Baskonsolosu Iijima Kametaro’nun talimatı dogrultusunda Osmanli devletinin de “göz yummasıyla” Yamada Torajiro ve Nakamura Kenjiro 1904 Temmuz-Kasım ayları arasında Boğazlardan geçen Karadeniz Rus Gönüllü Donanması gemilerinin geçiş tarihlerini Viyana ve Tokyo Japon yetkililerine bildirdi.
11 Şubat 1906	Mançurya Savaşında Japon ve Rus Orduları Hakkında. Mançuri Darülharbi’nde on bir ay zarfında tarafeyn ordularının (Japonya-Rusya) usul-i harbiyle teşkilat, techizat, sâ-i hususâtına dâir layiha. Japon-Rus harb-i âhirinde Japonya’nın muzafferiyât-ı mütevâliyesine başlıca sebep Japon ordusuyla Japon donanmasının vakt-i hazarda her sûretle harbe hazırlanmış olması, Rusya’nın bidâyetten nihâyete kadar uğradığı müstesnasız mağlubiyet ve hezimetlere sebep ise Rus ordu ve donanmasının vakt-i sulhta her nokta-i nazardan ihmâl edilerek harbe hâzır bulundurulması olmuştur. Sâye-i şevket-vâye-i hazret-i hilâfetpenâhîlerinde Mançûri Darülharbi’nde bulunduğum on bir ay zarfında tarafeyn ordularının usul-ı harbiyle teşkilât, teçhizât ve sâye-i hususâtına dâir edinebildiğim tecrübeleri ve bu tecrübelerden edilecek istifâdeleri işbu lâyiha-i nâçizânemle hülâsa-i hâk-i pây-i mehâbet-ârâ-yı cenâb-ı pâdişâhîlerine arza ictisâr eder.
1906	Rus-Japon Savaşı Hakkında 5 Ciltlik Detaylı Bir Kitap Yayınlandı. “Musavver 1904-1905 Rus-Japon Seferi”. Yazarı Erkân-ı Harbiye Yüzbaşılarından A. Fuat & Erkan-ı Harbiye Binbaşılarından A. Senâi
1907	Resimli Yeni Japonya Kitabı. “Musavver Yeni Japonya: Japonya hakkında malumât-ı mükemmeleyi hâvidir.” Yazarı Mehmet Arif
12 Mart 1909	Japon Prense Osmanî Nişanı Verildi. 1908 baharında İstanbul’u Ziyaret Eden Prens Kuninomiya Kuniyoshi ve eşlik heyetindeki Albay Naohachiro Kurita ile Katip Kenzo Takeda’ya Osmanî Nişanı; Binbaşı Kensaku Yoshioka’ya ise Mecidî Nişanı verilmesi konusunda Padişah II. Abdülhamid’in iradesi yayınlandı.
2 Aralık 1909	Karşılıklı konsolosluklar Açılmasına Karar verildi. Meclis-i Vükela (Bakanlar Kurulu)Osmanlı ve Japonya devletleri arasındaki siyasi ilişkilerin devam ettirilmesi ve iki ülkenin karşılıklı olarak birer konsolosluk açmasının uygun olduğu konusunda karar aldı.
1911	Askeri Ataşe Muraoka Chōtarō İstanbul’da. Muraoka Chōtarō (1871-1930) Japon İmparatorluk Ordusu Genelkurmay Başkanlığı’nın atamasıyla İstanbul’da ikamet etmek üzere askeri ataşe olarak İstanbul’a geldi. 1913 yılına kadar görev yapmıştır. Ordu Generali Nogi Kisuke ve Yarbay Yoshioka Yoshihiko İstanbul’u ziyaret etti
28 Haziran 1914	I.Dünya Savaşı Başladı. 12 Temmuz 1914’te Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun veliaht prensi Arşidük Franz Ferdinand ve eşi Dophie’nin Saraybosna’da Sırp Gavrilo Princip tarafından öldürülmesinin ardından Sırbistan’ı işgali üzerine Rusya Sırbistan’ın yardımına koşarken, Almanya Rusya’ya savaş ilan etmiş, ardından Fransa, Birleşik Krallık ve Osmanlı İmparatorluğunun da katıımyla tüm Avrupa 11 Kasım 1918’de imzalanan ateşkese kadar sürecek büyük bir savaşın içine çekilmiştir.